W poprzednim wpisie przybliżyliśmy informację o tym, kto może nabyć spadek. Teraz pora poznać założenia podziału spadku.

Orzeczenie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, a także notarialne potwierdzenie stwierdzenia nabycia spadku nie tylko wskazują na to, kto jest spadkobiercą, ale także określają jaki udział w majątku spadkowym przypada na rzecz poszczególnych spadkobierców. Udział każdego z nich określony jest ułamkiem, a nie wyszczególnieniem konkretnych przedmiotów. Odpowiada on części jaką odziedziczył spadkobierca w całym majątku spadkowym.

Między spadkobiercami istnieje wspólność ustawowa. Nie ma ona jednak charakteru bezwzględnego i całkowitego, bowiem istnieje do momentu podziału spadku. Warte nadmienienia jest, iż spadkobiercy nie mają obowiązku go dokonywać,  przepisy prawa nie zastrzegają również w tym zakresie żadnego terminu. 

Dział spadku może zostać przeprowadzony w drodze umowy między spadkobiercami lub w drodze postępowania przed sądem wywołanego wnioskiem. Jeśli spadkobiercy nie są w stanie osiągnąć konsensusu, pozostaje przeprowadzenie działu spadku w postępowaniu sądowym.

1. Umowny dział spadku

By dokonać działu spadku w formie umowy musi istnieć zgoda nie tylko, co do samego działu, ale także do tego, w jaki sposób ma być on dokonany. Stronami umowy będą co do zasady wszyscy współspadkobiercy, choć zdarzyć się może, że stroną będzie też inna osoba, np. następca prawny spadkobiercy.

Forma umowy uzależniona jest przede wszystkim od faktu, co wchodzi w skład spadku. Jeżeli będzie to nieruchomość, wymagana będzie forma aktu notarialnego. 

Zapisy postanowień takiej umowy leżą w gestii spadkobierców, pod warunkiem, iż jest ona zgodna z przepisami prawa lub/i treścią testamentu. Umowę o dział spadku można ograniczyć do części spadku.

2. Sądowy dział spadku

Sposób podziału wybiera sąd, jednakże jeśli uczestnicy postępowania wskażą sposób podziału, to co do zasady, sąd jest takim wnioskiem związany.

Wniosek o wszczęcie postępowania może złożyć każdy ze współspadkobierców, a także m.in. następca prawny spadkobiercy oraz wierzyciel spadkobiercy. Opłata od wniosku o dział spadku jest stała i wynosi 500,00 zł. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobierana jest opłata stała w kwocie 300,00 złotych.

Sąd ma za zadanie ustalić skład majątku spadkowego i jego wartość. Może tego dokonać na postawie wyjaśnień składanych przez uczestników postępowania. By prawidłowo ustalić wartość majątku spadkowego, zazwyczaj wymagane jest jednak przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Przede wszystkim preferowany jest podział fizyczny spadku. Polega on na tym, że poszczególne przedmioty zostaną fizyczne podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom. Nie zawsze można rzeczy te można podzielić idealnie. Nabyte przedmioty mogą mieć różną wartość, nie zawsze odpowiadającą udziałowi spadkobiercy w spadku. Sąd ma możliwość, w razie takiej potrzeby, zasądzić od spadkobiercy, który otrzymał przedmioty o wartości przekraczającej jego udział, wyrównanie tych różnic w formie zapłaty kwoty pieniężnej spadkobiercy/spadkobiercom, którzy uzyskali przedmioty o wartości poniżej swego udziału. 

Fizyczny podział spadku nie jest możliwy w każdym przypadku. Przykładowo, gdy w skład spadku wchodzi jedynie dwupokojowe mieszkanie, a spadkobiercami są cztery osoby, to w takiej sytuacji sąd prawdopodobnie przyzna mieszkanie jednemu z nich, jednocześnie zasądzając od niego odpowiednie spłaty pieniężne na rzecz pozostałych.

Zgodnie z przepisami prawa, możliwy jest również cywilny podział spadku. Polega on na tym, że przedmioty należące do spadku zostają sprzedane, a uzyskana kwota podzielona między spadkobierców. Podział cywilny jest uważany za rozwiązanie najmniej korzystne dla spadkobierców.

Podobnie jak w przypadku działu umownego, postępowanie przed Sądem można również dotyczyć jedynie części spadku. 

3. Konsekwencje działu spadku

Skutkiem dokonania działu spadku, spadek przestaje istnieć jako jedna całość, a do majątków osobistych poszczególnych spadkobierców (na wyłączną własność) wchodzą przyznane im przedmioty, prawa majątkowe itd. Zmianie ulega też odpowiedzialność za długi spadkowe. Od momentu działu spadku każdy z dotychczasowych współspadkobierców odpowiada za długi samodzielne, w stosunku do wielkości przysługującego mu udziału.

W razie pytań związanych z tematem lub sugestii, co do wyboru kolejnych zagadnień do omówienia, proszę o kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.